Başlığın diğer anlamları için Ordu sayfasına bakınız.
| Ordu | |
| — İl & Büyükşehir — | |
 | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdari birimler | 19 ilçe |
| Yönetim | |
| - Belediye Başkanı | Enver Yılmaz (AK Parti) |
| - Vali | İrfan Balkanlıoğlu |
| Yüzölçümü | |
| - Toplam | 5,952 km2 (2,3 mi2) |
| Nüfus (2015) | |
| - Toplam | 728,949[1] |
| - Yoğunluk | 122,47/km² (317,2/sq mi) |
| Zaman dilimi | DAZD (+2) |
| - Yaz (YSU) | DAZD (+3) |
| Alan kodu | 452 |
| Plaka kodu | 52 |
| İnternet sitesi: www.ordu.bel.tr | |
Ordu, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık otuzuncu şehri. 2015 itibarıyla 728.949 nüfusa sahiptir. Karadeniz Bölgesinde yer alan ilin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Tokat ve Sivas illeri, batısında Samsun, doğusunda Giresun ili vardır. Büyükşehir statüsünde olan Ordu ili, 19 ilçeden oluşmaktadır. Yüz ölçümü bakımından en büyük 57. ildir.
Osmanlı döneminde, 1920 yılında, bağlı olduğu Trabzon Vilayeti'nden ayrılmış, 4 Nisan 1920 tarihinde il statüsüne kavuşmuştur. 2010 TÜİK verilerine göre ilde 19 ilçe ve 481 mahalle vardır. İl merkezinden doğuya gidildikçe Gülyalı, batıya sahil kara yolundan gidildikçe Perşembe, otobandan gidildikçe Fatsa ilçelerine ulaşılır.
İçindekiler
[gizle]Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ordu ili MÖ 400 yılından önce şehir merkezinin 5 kilometre dışında olan halk arasında Bozukkale olarak bilinen bölgede 'Kotyora' (Kut Yöresi) adıyla kurulmuştur. Kotyora (Cotyora), "Kut Yöresi" anlamına gelmektedir.[2]
Karadenizli Yazar Özhan Öztürk'e göre ise Kotyora adı bölgenin eski sakinleri olan Kolhislilerden (Tzan/Lazlardan) mirastır. Kotyora kelime anlamı itibariyle Koto (Eski Lazca: Çanak, çömlek) + uri (Lazcada aidiyet belirtir) Kotoyuri, "çömlekçi; çanak, çömlek yapılan yer" anlamına gelir.[3] Bölgenin eski sakinleri olan Tzan/Can/Zan (Lazların) Antik ve Orta Çağ kaynaklarıyla sabit varlığı ve bölgeye Canik (Tzanika/Zanik: Tzan/Can/Zan: Lazların eski ulusal isimleri + ika bölge, ülke, toprak = Tzan/Laz Bölgesi) ismini ve başka pek çok toponim bırakmaları şehre de Kotyora ismini verdiklerini destekler niteliktedir.[4]
Ayrıca 1831'de ise Fatsa sınırlarından itibaren Ordu, Ulubey, Gölköy yöreleri tamamen Mesudiye ve Aybastı ilçeleri Erzurum eyaletine bağlı Şarkikarahisar livasına, Fatsa'nın iç ve batı kısımlarıyla Ünye, Canik (Samsun) livasına bağlanmıştır.
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun[5] ve akabinde 2013 yılında çıkarılan 6447[6] sayılı kanun ile Ordu'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[7]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ordu il merkezi 41° kuzey paraleli ve 37° ve 38° doğu meridyenleri arasında, Karadeniz Bölgesi'nin, Orta ve Doğu Karadeniz bölümünde yer almaktadır. İlin kuzeyini Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları kaplamaktadır. Kıyılara yakın tepelerle başlayan bu dağlar içeri doğru gitikce yükselir. Ordu, Giresun ve Sivas ilinin birbirlerine komşu olduğu kesimde 3.000 m yi bulmaktadır. İlin en yüksek tepesi Giresun sınırına yakın olan Aşut Obası'ndaki Gönderiç Tepesi'dir.
Ulugöl, Gölköy ilçe merkezine 17 km. mesafede bulunan bir krater gölüdür. 26.5 hektar büyüklüğündeki alan, Tabiat Parkı’dır. Doğal yapısı itibarıyla yüksek peyzaj değerine sahiptir Özellikle güz mevsiminde yaprakların sararmasıyla oluşan renk armonisi görenleri büyülemektedir. Alan içerisinde üç adet heyelan set gölü bulunmakta; göllerden birisi büyük diğer ikisi ise sazlıkla kaplı küçük yapıda göllerdir. Büyük gölde Abant Alası türü balık yaşamaktadır.
Ordu'daki diğer doğal varlıklar; Perşembe Yaylası, Hoynat Adası, Ohtamış Şelalesi, Fatsa Gaga Gölü, Çambaşı Yaylası, Kabadüz Ablak Taşı, Şiseli Şelalesi ve Geçilmez Kanyonu ile Boztepe'dir.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Ordu ilinde Karadeniz iklimi görülmektedir. Ancak arkadan geçen dağ yükseltilerinin azalmasıyla kışın soğuk günlerin sayısı bir iki günle sınırlıdır. İlin iç kesimdeki ilçelerine yükseltinin artmasıyla beraber soğuk bu bölgelerde daha şiddetlidir. Kışın iç kesimlerdeki ilçelerde 6 ay boyunca kar yağar. Bunlara Çambaşı yaylası, Beşiktaşı yaylası ve Sarı obası yaylası örnek olarak gösterilir; kar buralarda mayıs ayına kadar erimez.
[gizle] Ordu iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| En yüksek sıcaklık rekoru, °C | 25,8 | 28,3 | 32,8 | 36,5 | 35,6 | 37,3 | 37,1 | 36,3 | 36,4 | 34,2 | 32,4 | 29,7 | 37,3 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık, °C | 10,8 | 10,9 | 12,0 | 15,2 | 19,2 | 24,0 | 26,7 | 27,3 | 24,3 | 20,2 | 16,4 | 13,0 | 18,3 |
| Ortalama sıcaklık, °C | 6,8 | 6,8 | 8,0 | 11,4 | 15,7 | 20,4 | 23,0 | 23,2 | 20,0 | 15,9 | 11,8 | 8,8 | 14,3 |
| Ortalama en düşük sıcaklık, °C | 3,8 | 3,8 | 5,1 | 8,3 | 12,4 | 16,5 | 19,4 | 19,8 | 16,7 | 12,9 | 8,7 | 5,8 | 11,1 |
| En düşük sıcaklık rekoru, °C | −7,2 | −6,7 | −4,7 | −1,4 | 3,4 | 8,4 | 12,6 | 13,0 | 8,2 | 2,5 | −1,5 | −3,2 | −7,2 |
| Ortalama yağış, mm | 94,8 | 78,7 | 77,9 | 69,6 | 54,6 | 75,9 | 63,2 | 68,5 | 79,4 | 133,4 | 127,0 | 112,1 | 1.035,1 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[8] | |||||||||||||
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ordu il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1965[9] | 543.863 | 15 |
%15 83.585
460.278 %85
| |
| 1970[10] | 608.721 | 15 | %12 |
%19 118.041
490.680 %81
|
| 1975[11] | 664.290 | 20 | %9 |
%22 148.737
515.553 %78
|
| 1980[12] | 713.535 | 21 | %7 |
%24 169.820
543.715 %76
|
| 1985[13] | 763.857 | 22 | %7 |
%29 220.067
543.790 %71
|
| 1990[14] | 830.105 | 21 | %9 |
%41 336.820
493.285 %59
|
| 2000[15] | 887.765 | 22 | %7 |
%47 416.631
471.134 %53
|
| 2007[16] | 715.409 | 30 | -%19 |
%55 395.283
320.126 %45
|
| 2008 | 719.278 | 30 | %1 |
%53 384.066
335.212 %47
|
| 2009[17] | 723.507 | 30 | %1 |
%55 399.035
324.472 %45
|
| 2010[18] | 719.183 | 30 | -%1 |
%56 404.390
314.793 %44
|
| 2011[19] | 714.390 | 30 | -%1 |
%57 409.288
305.102 %43
|
| 2012[20] | 741.371 | 30 | %4 |
%57 423.295
318.076 %43
|
| 2013[21] | 731.452 | 30 | -%1 |
%100
%0
|
| 2014[22] | 724.268 | 30 | -%1 |
%100
%0
|
| 2015[23] | 728.949 | 30 | %1 |
%100
%0
|
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ordu ilinin ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. İl Türkiye fındık üretiminin %51'ini sağlamaktadır. Nüfusun %70'inin geliri ise fındıktan karşılanır. Son zamanlarda fındık fiyatlarının 2000 li yılların bile altına düşmesinden dolayı alternatif tarım ürünü arayışları başlamıştır. Bu bağlamda kivi, soya gibi ekonomik değeri yüksek tarım ürünlerine yönelim başlamıştır.
Sanayi bakımından fazla gelişmemiş olsa da Türkiye'de alternatifi bulunmayan ve dalında tek olan ÇAMSAN POYRAZ Laminant Parke Fabrikası bugün evlerde kullanılan laminant parkenin ve diğer ahşap içerikli ürünlerin büyük bir çoğunluğunu tek başına karşılar. Ayrıca SAGRA Çikolata ve Fındık Fabrikası çikolata sanayiinde tek sayılabilir. Bugün evlerimizde yediğimiz Sarelle,Sagra,Tadelle ve birçok çikolata ürünü burada üretilir. Ayrıca fabrikada fındık yağı da üretilmektedir. İlde irili ufaklı fındık fabrikaları dağınık bir şekilde istihdama katkıda bulunmaktadır. Az da olsa çimento ve kağıt sanayii de istihdama katkıda bulunur.
Fabrikalar:
- Sagra Çikolata Fabrikası - Dünyaya dağıtılan Sarelle, Tadelle, Gol, Gofy ve Sagra ürünleri burada üretilmektedir.
- Çamsan Poyraz Laminant Parke
- Altaş Yağ Sanayi A.Ş. - Çotanak markalı fındık, mısır, kanola, ayçiçeği, soya ve ideal yağı üretilmektedir. Fabrika ayrıca temizlik ürünleri de üretmektedir.
- Doğus Çay
- Şenocak Fındık
- Gürsoy Fındık
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
İlde birçok tiyatro ve sinema bulunmakta ve düzenli kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Ordu her ne kadar coğrafya kitaplarında Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinde toprağı olan ve her iki bölgeye ait bir il olarak geçmekteyse de hemen hemen bütün kültürel özellikleriyle Doğu Karadeniz Bölgesi'ne ait bir ildir. İlde Türkmen/Çepni kültürü hakimdir.
Ordu halk müziği ve geleneksel halk oyunları çevre illerle benzerlikler göstermektedir. Bağlama ,kemençe, davul-zurna,davul-klarnet (yöresel tabirle gırnata) gibi çalgıların bir arada kullanıldığı yörede oyunlar ilçeden ilçeye değişmekle birlikte karşılama ve horon ağırlıklıdır.
Klarnet yani gırnata çalgısı davul ile birlikte daha çok Vona (Perşembe), Ordu Merkez, Gülyalı, Kabadüz, Ulubey ilçelerinde daha çok Ordu Karşılaması, Giresun Karşılaması, Giresun Sallaması, Gürcü Horonu, Perşembe Erkek Horonu, Sarhoş Karşılaması gibi oyunlara eşlik etmektedir. Kültürel özellikler açısından Ordu ve ilçeleri benzer özellikler gösterse de pek çok farklılıklar da içermektedir.
Horon daha çok kıyı ilçelerinin ve Ordu Merkez ilçenin güneyinde kalan Ulubey, Kabadüz, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye ilçelerinin halk oyunudur. Kıyı ilçeleri olarak da Ünye'nin bazı köyleri, Fatsa, Vona (Perşembe), Gülyalı ilçelerinde icra edilir. Karşılama oyunları Ordu ilinde en çok oynanan oyun türlerinden biridir. Bu oyunda da daha çok Bolaman, Vona(Perşembe), Ordu Merkez, Gülyalı, Kabadüz, Ulubey, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye (kısmen) ilçelerinde çokça icra edilir. Karşılama ad olarak Ordu Karşılaması olarak bilinir ve figürleri Giresun karşılaması'ndan farklıdır. Ancak yörede Giresun Karşılaması da icra edilmektedir. Karşılama müzikleri genellikle Giresun ile aynı özelliklere sahiptir. Ordu'da Oy Gemici Gemici, Fındık Toplayan Kızlar, Bağlamam Perde Perde gibi türkülerle karşılama oyunları bolca icra edilir. İç ilçelerde ise Tokat kültürü hakimdir. En çok etkilenmiş ilçe Akkuş'tur, ancak Korgan, Kumru, Çatalpınar, Kabataş ve Aybastı'da da Tokat yöresinin kültürü görülmektedir. Bu nedenle halk oyunu olarak halay oynanmaktadır, kemençe ve diğer Doğu Karadeniz kültür unsurları bulunmamaktadır.[24]
Yöre Ordu-Giresun ağzının etkilediği bölge içerisindedir. Ünye-Beşikdüzü (Vilayeti Çepni) arasında kullanılan ağız ortak bir ağızdır. Bu ağız Trabzon, Rize ve Artvin ağızlarıyla karıştırılmamalıdır.
Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]
33 ürün için coğrafi tescil başvurusunda bulunulmuştur. Türk Patent Enstitüsü’nde incelenmekte olan 22 adet ürünler ise şöyle:[25]
Ordu Çakıldak Fındığı, Ordu Kestane Balı, Ordu Perşembe Ceviz Helvası, Ordu Kokulu Üzüm Şerbeti, Ordu Tostu, Ordu Melocan Kavurması, Ordu Sakarca Kavurması, Ordu Galdirik Kavurması, Fatsa Yalıköy Köftesi, Ordu Fırın Fasulyesi, Ordu İncir Reçeli, Ordu Kuru Yufkası, Ordu Kabağı Kavurması, Ordu Kivisi, Ordu Dut Pekmezi, Kumru Fındık Macunu, Ünye Taşı, Ünye Beyaz Bentoniti, Kabataş Helvası, Kabataş Köy Peyniri, Ordu Su Böreği, Ünye Pidesi.
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
Zengin turizm potansiyeline sahip ilde, kıyı, yayla turizmi, trekking, yamaç paraşütü gibi etkinliklere imkân sağlayacak unsurlar mevcuttur. Yason Burnu'nun yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır.
Zengin yöresel mutfağını tanımak ve Karadeniz'in lezzetli balıklarını tatmak için bu yöreyi mutlaka gezerek görmelisiniz.
Eski adı Grekçe: "Κοτύωρα" Cotyora, Kotyora olan şehir, tarihte sırasıyla Kaşkaların, Medlerin, Perslerin, Pontus Krallığı'nın, Roma İmparatorluğu'nun, Doğu Roma İmparatorluğu'nun, Danişment Beyliği'nin, tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'nun, Trabzon İmparatorluğu'nun, Anadolu Selçuklu Devleti'nin, tekrar Trabzon İmparatorluğu'nun, Hacıemiroğlu Beyliği'nin ve Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetiminde olmuştur. Osmanlı Döneminin büyük bölümünde önce Rum Eyaletine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına, daha sonra Erzurum Vilayetine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına bağlı kaza olarak yönetilen yöre, 16. yüzyılın 2. yarısında Trabzon Eyaletine bağlı bir kaza, 19. yüzyılın 2. yarısında kısa bir süre sancak oldu. 1920'de Trabzon Merkez sancağından ayrılan Giresun sancağına bağlanan kent, 1921'de ayrı bir sancağın merkezi, 1924'te Ordu ilinin merkezi oldu.
- Boztepe
Boztepe, bir tarafında Ordu manzarası bir tarafında uçsuz bucaksız Karadeniz manzarasına sahip, bir tarafında yemyeşil tepelere hakim, ziyaret edenleri büyüleyen bir yerdir. Her yıl binlerce turist ağırlar. Özellikle yaz aylarında insanlar sırf manzarayı görmek için bu tepeye çıkarlar. Boztepe'de yiyecek içecek gibi ihtiyaçları karşılayacak restoran vs. bulunmaktadır. Ayrıca çam ormanları arasında piknik alanları mevcuttur. Kış aylarında yağan kar Boztepe'ye güzel bir görünüm verir. Boztepe'de çoğunlukla yamaç paraşütü gibi aktiviteler yapılmaktadır. Yakın tarihte turizm açısından çok önemli yerlere geleceğine inanılıyor. Ayrıca Boztepe-Ordu arasında yapılmış bir teleferik de bulunmaktadır. Bu sayede Boztepe'ye teleferik ile çıkıp inilebiliyor.
- Teleferik
20 Mart 2010 tarihinde bu projenin temeli atılmış ve 8 Temmuz 2011 tarihinde hizmete açılmıştır. Teleferik kalkış istasyonu çevre düzenlemesi; 317 araç kapasiteli otopark alanı ve insanların sürekli sirkülasyon yaptığı sokak şeklinde tasarlanmıştır. Bu alanda Teleferik istasyonu ve kabin depolama yapıları hemen deniz kenarında yer almaktadır. Bu alanda sokak şeklinde yapılan tasarımın deniz tarafında kafeterya, ana yol tarafında ise Turizm Danışma Bürosu, Kafeterya ve ürün satışı bölümlerini içeren bir yapı daha yer almaktadır. Yine bu alan içinde 6 adet el sanatları dükkanı, oturma grupları, çocuk oyun alanı ve deniz kenarında iskele de yer almaktadır. Arazi eğimine göre Boztepe varış istasyonunda yapılacak tesis tamamen coğrafi ve yöresel mimari anlayışla tasarlanmıştır. Burada 2 bölümlü olarak düşünülen tesisin 200 m²’lik Pide Salonu bölümü sol tarafta yer almaktadır. Sağ tarafta ana restoran bulunmaktadır. Ana restoranın alt katı 232 m² , üst katı ise 371 m² olarak 2 katlı olarak tasarlanmıştır. Maliyeti toplam 9 milyon 100 bin TL. Alt istasyon ile üst istasyon arasındaki yükseklik toplam 500 m. Teleferik, alt istasyondan üst istasyona kadar toplam 2350 m. hat uzunluğu ile 7 adet direkle geçilir. Proje, 8’er kişilik oturaklı kabinlerle, saatte çıkışta 900 kişi, inişte de 900 kişi olmak üzere toplam 1800 kişiyi taşıyabilme kapasitesine sahip.
- Kaleler
- Ünye Kalesi
- Gölköy Kalesi
- Bolaman Kalesi
- Meletios Kalesi[26]
- Cotyora Kalesi
- Kurul Kalesi
- Fatsa Cıngırt Kaya Mezarları
- Göller Kalesi
- Kiliseler
- Perşembe Yason Kilisesi
- Taşbaşı Kilisesi [27]
- Mesudiye Yason Rum kilisesi[27]
- Mesudiye Rum Ortodoks Klisesi
- Mesudiye Samuga Ermeni kilisesi[28]
- Ordu Düz Mahalle Kilisesi [27]
- Mesudiye Topçam Muzadere Rum Kilisesi[29]
- Mesudiye Şaphane Klisesi [29]
- Müze ve tarihî yapılar
- Paşaoğlu Konağı (Etnografya Müzesi)
- Paşaoğlu Konağı
- Osman Paşa Şadırvanı
- Bolaman Hazinedaroğlu Konağı
- Fatsa Hacı Hulusi Baba Camii
- Bolaman Yeni Pazar Camii
- Parklar ve mesire alanları
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Ordu'nun 19 ilçesi bulunmaktadır.
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
İldeki tek üniversite olan Ordu Üniversitesi, 2006 yılında kuruldu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder